İtalya Konsolosluğu Yazlık Rezidansı, Tarabya’da Kefeliköy Caddesi üzerinde yer alır. 1906 yılında, Sultan 2.Abdülhamit tarafından  Mimar Raimondo d’Aranco’ya yaptırılmıştır.

Yapının yerinde daha önceleri bulunan köşkü Sultan II.Abdülhamit, Karadağ prensinin kızıyla evlenen İtalya Kralı Victor Emmanuel’e düğün hediyesi olarak vermiştir. Daha sonraları bu köşk yıktırılmış, yerine d’Aranco’nun eseri olan bugünkü yapı inşaa edilmiştir. Giriş tavanındaki “Restitütiut A.D. MCMVI” yazısı, yeni binanın inşaa tarihi olarak 1906 yılını vermektedir.

Tarabya Oteli’nin(http://www.degisti.com/index.php/archives/6303)hemen sağında bulunan bina, otelin kitlesi yanında adeta sinmiş gibidir. Dış kısmı kagir iç kısmı ahşap olan geniş saçaklı köşk, özellikle asimetrik çatısıyla dikkat çekicidir. Yapının elli üç odası, bir sofası bulunmaktadır. Artnouveau sanatın öncülerinden olan d’Aranco, bu yapıda klasik ve barok sanatın etkisi altında kalmıştır.

 Geniş saçaklı çatıları ve çatı katındaki geniş kemerli balkon, yapının artnouveau  özellikleri taşıyan bölümleridir. Yapı, Faik ve Bekir Bey Yalıları(http://www.degisti.com/index.php/archives/10764) ve Mısır Konsolosluğu’nun(http://www.degisti.com/index.php/archives/6627) da aralarında bulunduğu, İstanbul’daki en güzel artnouveau eserlerden biridir.  Yapının cumbasında,balkon ve saçaklarında ise eklektik üslubun etkileri görülmektedir.

İtalya Udine’deki d’Aranco arşivinde bulunan çizimlerden, ilk yapının bugünkü yapıdan daha küçük, üç katlı ve sade bir mimari uslupta oldugu anlaşılmaktadır. Yalı ahşap kazık temeller üzerine oturtulmuştur. Zemin kat kagir, kat döşemelerinin araları tuğla dolgulu putrellerle volta tekniğinde yapılmıştır. Zeminin üzerindeki katlar ahşap, tuğla dolgulu ve bağdadi sıvalıdır.

Bugünkü yalı27×20 ölçüsünde dikdörtgen planlı, dört katlı bir yapıdır. Uzun kenarı yönündeki eksenine göre, simetrik bir planı vardır. Orta kısımda birer orta hol ve çift kollu geniş merdivenler bulunmaktadır. Kuzey cephesindeki merdiven holü 3 m. kadar dışarıya taşırılarak, burada da bir simetrik görünüm sağlanmıştır. Yapının zemin katı giriş eksenine göre simetriktir. Kuzey cephesi, dört katlı diğer cephelere karşın üç katlı olarak tasarlanmış, bu kez de simetriden uzaklaşılmıştır. Üst balkon büyük bir kemer içerisine alınmış, üzerine de büyük girlantların asıldığı kraliyet arması ve bir de yıldız yerleştirilmiştir.  Bu tür tasarımların d’Aronco’ya özgü olduğu bilinmektedir.

Yapının güney cephesi ise farklı bir görünümdedir.Bahçeye büyük bir terasla açılan güney cephesindeki taş plasterler, küresel köşe taşları ile yapının sınırları belirginleştirilmiştir. Buradaki geniş saçak balkonları örttüğü gibi üst kattaki odaları da gizlemektedir.

Yalının taş döşeli zemin kat holü, simetrik olarak iki yanında birer çift kolonla sınırlanmış ve bir iç avlu görünümüne bürünmüştür. Burada bir minerva heykeli görülmektedir. Yapının tüm katları d’Aronco’nun diğer yapılarında da çok sık görüldüğü gibi art-nouva üslubunda bezemelerle tezyin edilmiştir. Bunlar çiçek şeritleri, stilize motifler, çeşitli figürler, kasetli bölümler, meandr şeritleridir.Yapının gösterişli kısımlarından biri de sağdaki; büyük bir mekanı kaplayan, yuvarlak babalarıyla ve büyük furuşuyla önce çift sonra tek sonra gene çift olarak yükselen merdivenidir.

1960’lı yıllara kadar İtalyan diplomatik misyonuna hizmet veren bina, yıllarca bakımsız kaldıktan sonra Prof.Dr.Afife Batur ve Ayşe Aykıl Kantarcıoğlu tarafından hazırlanan acil kurtarma projesi kapsamında 2006 yılında restorasyona alınmıştır. Bu bağlamda iskeleler kurulmuş olsa da, 2012 sonbaharı itibariyle yalıda herhangi bir onarıma başlanmamıştır.

Kaynakça:

O.Erdenen, Boğaziçi Sahilhaneleri II Avrupa Yakası, Kültür A.Ş., İstanbul 2006,s.125,129

Tarabyatarihi.com

Hurriyet.com

Uslanmam.com