Topkapı Kara Ahmet Paşa Camii – Gazi Ahmet Paşa Camii

Fatih’in İstanbul’u fethettiği yer olan Topkapı’da dünlerin bize emaneti pek çok eserden biridir Kara Ahmet Paşa Camii. Adını banisi Sultan Süleyman’ın sadrazamlarından Kara Ahmet Paşa’dan alır.

Arnavut devşirmelerinden olan Kara Ahmet Paşa sarayda yetişmiş, kapıcıbaşı olarak dışarı çıkıp sonra yeniçeri ağası, Rumeli Beylerbeyi olmuş ve ikinci vezir iken 27 Temmuz 1552 de Temeşvar’ı zapt etmiş. Bundan dolayı da Osmanlı tarihinde Temeşvar Fatihi olarak tanınmış. Kanuni Sultan Süleyman’ın kız kardeşi Fatma Sultan ile evlenmiş.

Sultan Süleyman’ın kızı Mihrimah Sultan’ın eşi Rüstem Paşa’nın sadrazamlıkta bulunduğu günler de Rüstem Paşa, kayınvalidesi Hürrem Sultan’ın kışkırtmaları ile Şehzade Mustafa’nın tahtı ele geçirmek için fırsat kolladığına dair bir rapor hazırlar. Ve o rapora göre 6 Ekim 1553 günü Konya Ereğli’sinde, babasının çadırı içinde boğdurularak öldürülür Mustafa. Yeniçeriler, olayı bir cinayet sayarak Sadrazam Rüstem Paşa’nın cezalandırılması için eyleme geçerler. Aynı gün Paşa azledilir. Yeni sadrazamsa Kara Ahmet Paşa’dır.

1554’de caminin yapımına başlanır. Ancak sadrazamlıktan azledilmeyi içine sindiremeyen Rüstem Paşa fırsat kollamaktadır. Kayınvalidesi Hürrem ve eşi Mihrimah Sultan da en büyük yardımcısıdır bu arada. Ve daha yaptırdığı camiyi görme fırsatı dahi bulamadan 29 Eylül 1555’de boğdurularak öldürülür Kara Ahmet Paşa.

Yapımına bir süre ara verilen camii, medrese, türbe ve sıbyan mektebi ile birlikte 7 yılda tamamlanır. Büyük usta Mimar Sinan’ın eseri olan camii, 17. ve 18.yüzyıllar sonunda iki defa tamir görür.

Cami avlusunu kısmen yatık U biçiminde saran medrese ile Kadırga Sokollu Mehmet Paşa ve Edirnekapı Mihrimah Sultan Camilerinde görülen cami-medrese birleşiminin bir başka örneği de burada çıkar karşımıza.

Medrese ile çevrili avlunun ardından beş büyük kubbe ile örtülü, cami sınırından taşan son cemaat yeri karşılar bizi. Cami kapısı kırmızı-beyaz geçmeli ve mermerden. Kesme taştan yapılmış camiden içeri girdiğimizde dikdörtgen bir ana mekan çeker dikkatimizi. Ana kubbe altı fil ayağı üzerine durmakta ve dört bir yanda yarım kubbeler bulunmakta. Ana kubbeye açılan 18 pencere sayesinde yapının hem ağırlığı hafifletilmiş hem de bol ışıkla aydınlatılmış.

Mihrap duvarında alt pencerelerin alınlıkları ve dolap alınlıkları çini süslemeli. Mihrap, sade mermerden olup sarkıtlı ve kum saatli. Yine mermerden olan Minber adeta dantel gibi bir oyma tekniği ile işlenmiş. Vaaz kürsüsü, cümle kapısı ve pencerelerin ahşap kanatları 16.yy’ın geçmeli ahşap işçiliğinin en güzel örneklerinden. Müezzin mahfilinin tavanında görülen kalem işleri de dikkat çeken bir diğer süsleme detayı.

Kesme taştan yapılmış olan minare’nin girişi son cemaat yerinden olup binanın hemen üstünden başlamakta.

Külliye binalarından çatı örtülü ve dikdörtgen biçiminde sıbyan mektebi (Bugün Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı’nın hizmetinde) yanında Kara Ahmet Paşa’nın çift kubbeli altıgen türbesi bulunur. Daha önce türbenin etrafını çeviren haziredeki bütün mezar taşları kaldırılmış, hazirede yalnız bir –iki mezar taşı ile Ahmet Paşa’nın eşi ve Yavuz Sultan Selim’in kızı Fatma Sultan’ın mezarı kalmış.

Banisi yapıldığını göremese de onun adıyla yaşıyor cami. Belki de her bir taşına sinmiştir bu hüzün ve belki de edilen her dua, kılınan her namaz onun da ruhunu şad ediyordur.

Yazar: Ayfer İlter