Rüstem Paşa Camii

Rüstem Paşa Cami, Tahtakale’de Hasırcılar Caddesi üzerinde yer alır. Yapı Kanuni Sultan Süleyman’ın kızı Mihrimah Sultan’la evli olan, meşhur Osmanlı Sadrazamlarından Hırvat asıllı Rüstem Paşa tarafından, 1561 yılında Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Hadika’da, Rüstem Paşa Camii’nin inşaa edildiği arsa üzerinde, önceden Halil Efendi Mescidi’nin olduğunu yazar. Yapı fevkani olarak yapılmış; alt kısmına mahzenler ve dükkanlar yerleştirilmiştir. Cami, tüm iç mekanını kaplayan eşsiz 16.yüzyıl İznik çinileri dolayısıyla Sinan’ın en ünlü yapılarındandır.

Rüstem Paşa Camii’nin mimari karakteri, yapının banisi Rüstem Paşa’nın kişiliğiyle hiç de haksız olmayan bir biçimde ilişkilendirilir. Paraya düşkünlüğü, kurnazlığı ve sofuluğu ile ünlü Rüstem Paşa, şaşırtıcı olmayan bir şekilde halk ve yeniçeriler arasında pek sevilmeyen biriydi. Kendisi ölünce adına eşi Mihrimah Sultan’ın tamamlattığı bu camiye, dönemin hiçbir şairinin kitabe yazmamış olması da, bu nedenlerden kaynaklanmaktadır.

Camii, Mimar Sinan’ın İstanbul’da deniz kıyısında inşaa ettiği üç camiden ikincisidir.Caminin revaklı avlusuna, iki taraftan merdivenle çıkılmaktadır. Fevkani olan avlunun, üstü bir tavanla örtülüdür. Bu tavan, kenardaki sütunlar arasına yapılmış kemerlerle, son cemaat yerinin kemerleri üstünü örter. Son cemaat yeri altı sütunla beş kısma ayrılmış, her kısmın üstü kubbeyle örtülmüştür. 40×40 zemin üzerine inşaa edilmiş olan dikdörtgen planlı camiin, ana kubbesi, kemerlerle dört fil ayağına ve sütunlara oturtulmuştur. Kubbe kasnağında 24 pencere yer alır. Bu ana kubbeyi dört yarım kubbe destekler. İki yanlarına konulmuş olan sekizgen planda ikişer fil ayağı ile harim üç kısma ayrılmıştır. Kare orta mekanın yanlarında, uzun dikdörtgen şeklinde iki yan sofa bulunur. Bu sofalar ikişer büyük kemerle, üç kısma ayrılmış ve her kısım çelipleme tonozlarla örtülerek, üzerlerine küçük kubbeler yapılmıştır. Caminin minberi ve mihrabı mermerdir.

Rüstem Paşa Camii’nin giriş cephesi, kubbe eteklerine kadar iç mekan duvarları, devrinin en meşhur İznik çinileri ile süslüdür. Çinilerde geometrik motifler ile yaprak ve çiçek motifleri dikkati çeker. Özellikle lale motifli çiniler, Osmanlı çini sanatının en başarılı örneklerinden sayılır.

Camiin sağında, binaya bitişik, tek şerefeli, özgün olmayan minaresi yükselir. Avluda sekizgen bir şadırvan yer alır.

1660 yılındaki yangında hasara uğrayan caminin, 1766 yılında yaşanan büyük deprem sonrasındaysa, minaresi ve kubbesi yıkılmıştır. II. Mustafa zamanı geçirdiği onarım sonrası kubbe ve minare Sinan dokusundan uzaklaşmıştır. Yapının 1962 yılında dış saçakları, 1968’de de minaresi, dış avlusu ve zemin duvarları onarım görmüştür. Camii, tarihi boyunca yaşadığı depremler ve ardından gelen onarımlar dolayısıyla, özgünlüğünü yitirmiş olsa da, çinileri, mimari kurgusu ve taş mimari detayları ile genel olarak 16.yüzyılı yansıtmaktadır.

Rüstem Paşa Camii, geçtiğimiz yıllarda A.B.D.’nin önde gelen haftalık dergisi Newsweek tarafından, Avrupa’nın en güzel tarihi camisi olarak seçilmiştir…